'Niemand kan voor jou bepalen wanneer je genoeg hebt gerouwd'

Wat is rouwen volgens jou?

'Voor mij betekent het dat ik betekenis geef aan mijn verlies. Ik geloof niet in iets ‘een plekje geven’. Dat impliceert dat het ergens zit en dan klaar is, terwijl je rouw nooit afrondt. Rouwen gaat niet over verwerken, want misschien gaat jouw rouw wel helemaal nooit over. In mijn geval zal Hugo altijd mijn zoon blijven en een rol in mijn leven spelen. Alleen wel een andere dan ik voor ogen had. Rouwen heeft mij geholpen hem een nieuwe betekenis in mijn leven te geven. En dat geldt ook voor de miskramen die ik voor en na de geboorte van mijn twee gezonde dochters kreeg.

Rouwen doet iedereen anders. En om andere dingen. Dat ik rouw om mijn overleden zoontje van 41 weken snapt iedereen, maar voor een miskraam of geboorte eerder in de zwangerschap is veel minder aandacht. Terwijl dat ook groot en intens kan zijn. Daar wil ik andere vrouwen bij helpen.'

Er wordt over rouwen vaak gezegd: neem je tijd. Maar hoe weet je wanneer je lang genoeg gerouwd hebt?

'Ik geloof erin dat je dat zelf aanvoelt. Het kan een tijdje goed gaan, waardoor je denkt dat je er bent. Maar een week later kan het zomaar omslaan. Het gaat de goede kant op als je weer energie hebt en zin krijgt om leuke dingen te doen. Dat je je druk kunt maken om iets onbenulligs, zoals een lange rij bij de kassa. Als andere dingen er ook weer toe doen. Het belangrijkste om te onthouden is dat niemand anders voor jou kan bepalen wanneer je lang genoeg hebt gerouwd.

Als je weer aan het werk bent, maar vervolgens het hele weekend hebt geslapen weet je: dit was te veel. Doe dan een stap terug. Pas als het een langere tijd goed gaat en je het gevoel hebt dat je meer zou kunnen, ben je op de goede weg.'

Hoe betrek je je collega’s of je werkgever in stil verdriet?

'Ik raad cliënten bijna altijd aan het op de werkvloer te delen. Natuurlijk blijft het een persoonlijke keuze, maar zeker als het je heel erg beïnvloedt, kan het helpen om er open over te zijn. Stuur bijvoorbeeld een e-mail voordat je weer aan het werk gaat, waarin je vertelt wat er aan de hand is. Je kunt hierin ook meteen aangeven of je het fijn vindt om erover te praten. Zo geef je een soort handleiding mee en weten anderen wat ze kunnen doen. Want ook voor hen is het lastig.'

Wat kunnen collega’s beter niet – en juist wel – doen?

'Negeer het niet. Misschien denk je dat het beter is om niks te zeggen, omdat je iemand anders verdrietig maakt. Maar het niet benoemen, is veel pijnlijker. Je kunt gewoon zeggen dat je het lastig vindt en niet goed weet wat je moet zeggen, maar dat je er wel voor diegene bent. Doe niet alsof er niks gebeurd is; maak het bespreekbaar. Een blik, knikje, een hand op een schouder of een ‘Hoe is het met je?’ kan al veel doen. En vergeet ook de mannen in dit verhaal niet. Vaders kunnen ook stil verdriet hebben, maar de aandacht gaat vaak automatisch sneller naar de vrouw.'

Heb je nog een laatste tip voor iemand die te maken heeft met stil verdriet?

'Neem je tijd en ontdek wat voor jou werkt. Vergelijk jezelf niet met anderen en luister naar je eigen gevoel. Er is namelijk geen universeel antwoord op de vragen: ‘Is dit normaal?’, ‘Hoe snel moet ik weer aan het werk?’ of ‘Hoe snel mag ik weer zwanger worden?’. En als je daar zelf niet uitkomt, kan het helpen om hulp te zoeken. Je hoeft het niet alleen te doen.

Verder: wees open. Onbegrip is bij rouw vaak het grootste pijnpunt. Als je zelf niets deelt of aangeeft wat je fijn vindt, heeft de ander geen idee waarmee jij geholpen bent.'