'Trek aan de bel zodra je een betaling vooruit moet schuiven'

Welke oorzaken van geldproblemen zie jij veel?

‘Financiële problemen kunnen ontstaan door allerlei dingen, en niet altijd kun je er iets aan doen. Ik werk met jongeren, bij wie de problemen vaak op hun 18e beginnen. Als ze zelf rekeningen moeten gaan betalen. Vaak gaan ze nog naar school of studeren ze, maar kopen bijvoorbeeld wel voor honderden euro’s aan kleding. Op afbetaling, zoals met Afterpay.

Maar het kan ook zijn dat je niet de financiële opvoeding hebt gekregen die belangrijk is, zoals inzicht in je inkomsten en (onverwachte) uitgaven. Van ruim tachtig procent van de jongeren die we bij Learn2Work helpen, hebben de ouders ook financiële problemen. Deze jongeren hebben al sinds jonge leeftijd met de schulden van hun ouders te maken. Ze weten niet beter en hebben niet de kennis om het te voorkomen. Soms komt het ook door andere dingen, zoals ziekte. Een van onze cliënten is een meisje met de ziekte van Crohn. Door haar lichamelijke klachten kon ze niet meer werken en raakte haar baan kwijt. Ze was veel thuis en raakte verslaafd aan online spullen kopen. Dat gaf haar een goed gevoel. Wij helpen haar inzicht te krijgen in haar geldzaken, er beter mee om te gaan en waar nodig regelingen te treffen. Met het doel dat ze uiteindelijk weer financieel zelfredzaam is – zonder schulden.’

En dan is er nog een oorzaak waardoor nu veel mensen geldproblemen krijgen: ons levensonderhoud wordt steeds duurder. Wat kun je doen als je hard werkt, maar voor een klein inkomen?

‘Vraag in ieder geval om hulp. Praat met iemand die je vertrouwt en bij wie je je trots opzij durft te zetten. Dat kan een vriend of vriendin zijn, maar bijvoorbeeld ook een vertrouwenspersoon op je werk. Ik vind dat we ons vrijer moeten kunnen voelen om dit soort dingen bespreekbaar te maken. Zelf help ik een gezin in de buurt: hardwerkende tweeverdieners met een modaal inkomen en drie kinderen. Iedere maand is het een uitdaging om de eindjes aan elkaar te knopen. Heel triest vind ik dat. Dus help ik hen bijvoorbeeld bij het aanvragen van zwemles voor de kinderen. Of ik kook voor anderen: nasi of macaroni om in te vriezen, genoeg voor meerdere dagen. Ook adviseer ik om huishoudboekjes te gebruiken, zodat ze in ieder geval hun inkomsten en uitgaven op orde hebben. En iemand te vragen bij het regelen van geldzaken als je die niet snapt, zoals de belastingaangifte. Nog een tip: kijk in de supermarkt op de laagste schappen in plaats van die op ooghoogte. Onderin liggen de goedkoopste producten.’

Wat doet het met je, als je financiële problemen hebt?

‘Het belemmert je hele functioneren: van veel stress en slaapproblemen tot slecht eten en isolatie. Je kunt eigenlijk niet meer meekomen in het dagelijks leven. Toegeven dat je niet mee kunt omdat je het niet kunt betalen, wil je niet. Dus kom je helemaal nergens meer. Niet meer met vrienden op pad, sommige mensen blijven zelfs weg van werk. Ook ben je vaak mentaal afwezig: niet meer gefocust. Je bent afgeleid en zoekt weinig – of helemaal geen – contact meer met familie of vrienden. Vaak uit schaamte. Maar er zijn ook mensen die de schijn ophouden en er alles aan doen om er aan de buitenkant goed uit te zien. Laatst kwam er een jongen bij ons binnen met een heel dure jas. Hij zit heel diep in de schulden en weet eigenlijk niet meer hoe hij eruit moet komen. Maar die mooie jas geeft hem een goed gevoel.’

Wanneer trek je aan de bel om te voorkomen dat financiële problemen uit de hand lopen?

‘Zodra je het betalen van een rekening moet uitstellen. Of het nu je zorgverzekering of de huur is. Veel mensen besluiten het vooruit te schuiven: ‘Dat komt volgende maand wel’. Maar volgende maand is er wel weer een andere rekening die je moet betalen. Als je op dat moment meteen in actie komt, ben je er op tijd bij. Een professional kan je helpen de schulden te inventariseren en een plan van aanpak te maken. Vaak krijg je dan ondersteuning bij budgetbeheer en wordt er, als dat nodig is, een schuldenregeling getroffen. Veel wijkteams hebben een spreekuur waar iedereen welkom is. Geldproblemen kunnen zoveel stress opleveren, dus trek op tijd aan de bel.’