Agressie in de zorg: dit zijn de feiten en cijfers

Feiten en cijfers

Bijna 62% van de zorgmedewerkers had in 2023 te maken met agressie, blijkt uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Meestal komt de agressie van patiënten, gevolgd door hun familieleden. Agressie op het werk is meestal verbaal: hulpverleners worden tijdens hun werk uitgescholden, gediscrimineerd of bedreigd. Ook lichamelijk geweld komt regelmatig voor, soms met dodelijke gevolgen. In april 2024 kwam een ggz-medewerker om het leven door een steekpartij. Zorgmedewerkers legden toen uit protest hun werk 2 minuten stil. Ze willen beter beschermd worden tijdens het werk. Waarom de agressie in zorg en welzijn toeneemt, is niet helemaal duidelijk. Wel lijkt het probleem ernstiger te zijn geworden sinds de coronacrisis.

Gevolgen van agressie in zorg en welzijn

Agressie op het werk heeft veel invloed op zorg- en welzijnsmedewerkers. Ze zorgt niet alleen voor gevaarlijke situaties, maar ook voor psychische en lichamelijke klachten. Zorgverleners die te maken krijgen met agressie, hebben minder plezier in het werk en melden zich vaker ziek. Dit kan leiden tot een burn-out. Ook vergroot een heftige gebeurtenis, zoals geweld of agressie, de kans op PTSS (posttraumatische stressstoornis). Een kwart van de medewerkers overweegt door agressie om de sector verlaten. Dat geldt zeker voor jonge zorgverleners, die volgens stichting IZZ vaker te maken krijgen met agressie.

Wat doen overheid en werkgever?

Een veilige werkplek is belangrijk voor je (mentale) gezondheid en werkgeluk . Je werkgever en de overheid spelen daarbij een grote rol. Gelukkig is er steeds meer aandacht voor agressie. Zo maakte het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven indruk met zijn campagne tegen agressie. Het doel? Meer bewustwording, meer kennis voor leidinggevenden en meer steun voor collega’s. Jeugdzorg werkt sinds kort met een verplichte agressieaanpak. Dit stappenplan moet geweld tegen medewerkers zoveel mogelijk tegengaan. Ook Stichting Sociaal Fonds Huisartsenzorg (SSFH) ontwikkelde zo’n stappenplan.

Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport organiseert bijeenkomsten om zorgverleners te stimuleren aangifte te doen van agressie. Dat gebeurt nu te weinig, maar het heeft wel zin. Overleg met je leidinggevende of jullie hiervoor in aanmerking komen. Op verschillende plekken in zorg en welzijn worden agressie- of weerbaarheidstrainingen gegeven. Daarmee kun je als zorgverlener beter voorkomen dat een situatie uit de hand loopt.

Wat kun je zelf doen tegen agressie op het werk?

Er zijn een aantal manieren om zelf én met elkaar te zorgen voor een veilige werkplek. Zet allereerst de veiligheid van jezelf, je collega’s of patiënten voorop. Schakel zo nodig de hulp van beveiligers of politie in. Als je de vroege signalen van agressie herkent, kun je eerder ingrijpen in gevaarlijke situaties. Je merkt bijvoorbeeld dat iemand onrustiger wordt, harder begint te praten of heen en weer loopt. Door je overlevingsmechanisme te kennen – vechten, vluchten of bevriezen – heb je meer controle in onveilige situaties. In dit artikel vind je meer tips om je werkplek veiliger te maken.