interview

De kracht van herinneringen bij dementie: ‘Je ziet mensen opbloeien’

In het Huis van Herinnering in het Nederlands Openluchtmuseum gaan mensen met dementie letterlijk terug in de tijd. Herkenbare geuren, voorwerpen en muziek brengen herinneringen naar boven. Herinneringscoach Wendy van Geenhuizen (53) vertelt wat dat met mensen doet én hoe je zelf aan de slag kunt.  

Wat is het Huis van Herinnering precies?

‘Een doorzonwoning ingericht in de stijl van de jaren ’60 en ’70. Het Huis van Herinnering is voor ouderen met dementie een fijne, gastvrije plek vol herkenbare spullen, geuren en geluiden. We zijn als Openluchtmuseum een museum van het dagelijks leven. Daar hoort ook dementie bij. Met dit huis willen we iets betekenen voor mensen met dementie en hun naasten. Er staat bij binnenkomst bijvoorbeeld een rek melkflessen. En in de keuken hangt een oude koffiemolen die nog werkt. Ik draag ook kleding uit de jaren ’60. Als mantelzorger of zorgprofessional kun je in het huis meer leren over het effect van dementie. Je leert hier ook wat het ophalen van herinneringen kan betekenen.’

Heb je een achtergrond in de zorg?

‘Nee, ik werkte 35 jaar in de horeca en leidde een koffiekamer in dezelfde stijl als dit huis. Die stond naast een verzorgingshuis, dus bewoners en hun verzorgenden kwamen vaak langs voor koffie en een praatje. Een jaar geleden kreeg ik bij het Openluchtmuseum, waar ik toen al werkte, de kans om meer met die passie te doen. Door Alzheimer Nederland werd ik samen met een aantal collega’s opgeleid als herinneringscoach. Ik leerde ook veel over dementie. Het was een intensief traject, maar we zijn daardoor een hecht team en goed op elkaar ingespeeld.’

Door bezoekers zoveel mogelijk zelf te laten doen, groeit hun zelfvertrouwen

Hoe helpt deze plek bij het ophalen van herinneringen?

‘In het huis worden je zintuigen op allerlei manieren geprikkeld. Bij mensen met dementie kan dat wat vergeten leek weer komen bovendrijven. Er staat een pan soep op het vuur, we kloppen samen slagroom en luisteren naar muziek van vroeger. Door te voelen, horen, ruiken, proeven en zien komt er veel van vroeger weer boven. Mensen vertellen daar graag over. De bezoekers mogen zelf rondkijken en ontdekken wat ze allemaal zien. Ze mogen alles aanraken. Samen trekken we alle kastjes en deuren open. Ik vraag ook of iemand wil helpen met koffiezetten of boontjes snijden met een oude snijbonenmachine. Daar ontstaat dan meteen een gesprek: moeten de puntjes er nu af of niet? Geweldig om te zien.’

""

Wat zie je gebeuren bij mensen die het huis bezoeken?

‘Ze voelen rust bij de herkenning en gezelligheid. Familieleden zien hun geliefde met dementie opbloeien door dingen die ze al jaren niet meer gezien of gedaan hebben. Ik stond eens met een mevrouw in de kinderkamer en ik vertelde haar dat ik niet meer wist hoe ik een luier moest vouwen. Ik maakte een beginnetje, ze dacht even na en ze vouwde ’m zo in elkaar. Bijzonder om te zien, ook voor haar dochter die erbij was. Met kleine, simpele handelingen kun je veel bereiken. Soms roept een herinnering verdriet of boosheid op. Dat mag er ook zijn. Daarna probeer ik het gesprek een andere draai te geven. Veel mensen met dementie voelen zich door het bezoek beter: ze zijn blijer, vertellen meer verhalen en zijn actiever.’

Na een bezoek aan het Huis van Herinnering gaan mensen met een glimlach naar huis

Heb je tips voor zorgverleners die werken met dementie?

‘Stimuleer gesprekken met je cliënt met oude muziek, gerechten en spullen van vroeger. Of laat ze eens helpen in de keuken, bijvoorbeeld met groente snijden of gehaktballetjes draaien. Wij laten bezoekers zoveel mogelijk zelf doen: de taart aansnijden en suiker in de koffie doen. Soms schiet de deksel van het suikerpotje eraf en vliegt alles over tafel, maar dat levert juist een leuk gesprek op. Als je alles uit handen neemt, doen mensen steeds minder zelf. Terwijl dat juist het zelfvertrouwen vergroot. Mensen gaan met een glimlach naar huis. Aan het eind krijg ik vaak een bedankje en een hand op mijn schouder. Het is heel bijzonder om op deze manier iets voor iemand te betekenen.’